เมื่อถูกกลืนกินเข้าไป ไมโครพลาสติกเหล่านั้น สามารถสะสม โดยเกาะอยู่ตามผนังทางเดินอาหารได้เป็นเวลานาน เนื่องจาก มันมีความทนทานต่อการย่อยสลาย ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นนั้น หลากหลายและซับซ้อน ครอบคลุมถึง การรบกวนระบบย่อยอาหาร , ระบบฮอร์โมน และระบบประสาท.
ในระดับลำไส้ ไมโครพลาสติก สามารถทำลายความสมบูรณ์ของระบบทางเดินอาหาร มันสามารถเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบของจุลินทรีย์ในลำไส้ และกระตุ้นการตอบสนองของออกซิเดทีฟ และการอักเสบ
การรบกวนสมดุลของไมโครไบโอต้า ในลำไส้ ซึ่งเรียกว่าภาวะ Dysbiosis (ดิสไบโอซิส) เป็นผลกระทบที่สำคัญ โดยมีการลดลงของจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ เช่น
- Lactobacillus และ Bifidobacterium ควบคู่ไปกับการเพิ่มขึ้น ของสายพันธุ์ที่ก่อโรค เช่น Escherichia coli และ Clostridium difficile
... ยิ่งไปกว่านั้น .... ไมโครพลาสติกยังทำหน้าที่เป็น "พลาสติสเฟียร์" (Plastisphere) ซึ่งเป็นแหล่งรวมของแบคทีเรียที่ก่อโรค และเป็นศูนย์กลาง ของการถ่ายทอดยีนส์ ต้านทานยาปฏิชีวนะ (Antimicrobial Resistance Genes, ARGs). ที่สำคัญ
" คือ ไมโครพลาสติกยังสามารถดูดซับและขนส่งสารเคมีรบกวนต่อมไร้ท่อ เช่น บิสฟีนอลเอ (BPA) และพทาเลท (Phthalates) ซึ่งยิ่งทำให้ความไม่สมดุลของจุลินทรีย์แย่ลง และนำไปสู่การอักเสบเรื้อรังและภูมิคุ้มกันเยื่อบุผิวบกพร่อง."
ผลกระทบเหล่านี้ ไม่เพียงแต่ส่งผลต่อการทำงานของลำไส้เท่านั้น แต่มันยังส่งผลกระทบต่อระบบทั่วร่างกาย รวมถึง การตอบสนองของระบบประสาทอักเสบ (Neuroinflammation) และภาวะเมตาบอลิกซินโดรม ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหลอดเลือดสมอง และ โรคเบาหวานชนิดที่ 2 ( เกิดจากร่างกายมีภาวะดื้ออินซูลิน ส่วนใหญ่พบในผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ )
แนวคิดใหม่ .. การใช้ โปรไบโอติก เพื่อดูดซับ และกำจัดไมโครพลาสติก
ที่กลืนกินเข้าไปภายในลำไส้ ก่อนที่พวกมันจะก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย ...
ในบริบทของความท้าทายด้านสุขภาพ ที่เกิดจากไมโครพลาสติก นั้น …. → โปรไบโอติก ซึ่งเป็นจุลินทรีย์มีชีวิตที่เป็นประโยชน์ ได้รับการสำรวจ ถึงบทบาท ในการบรรเทาผลกระทบเหล่านี้
แนวคิดใหม่ ที่กำลังได้รับการวิจัย คือ การใช้ โปรไบโอติก เพื่อดูดซับ และกำจัดไมโครพลาสติกที่กลืนกินเข้าไปภายในลำไส้ ก่อนที่พวกมันจะก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย
**รายงานฉบับนี้จะเจาะลึก ถึงกลไกที่โปรไบโอติกสามารถลดการดูดซึมไมโครพลาสติกเข้าสู่ร่างกาย และสำรวจประโยชน์ของโปรไบโอติกในบริบทของ ชาหมักคอมบูชะ
กลไกการลดการดูดซึมไมโครพลาสติก ของโปรไบโอติก
โปรไบโอติก มีศักยภาพในการลดการดูดซึมไมโครพลาสติก เข้าสู่ร่างกาย ผ่านกลไกหลายประการ ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการทำงานร่วมกันในทางเดินอาหาร ….
- การจับตัวและการรวมกลุ่ม (Co-aggregation and Binding)
แบคทีเรีย โปรไบโอติก และ อนุภาคไมโครพลาสติก.
โปรไบโอติก จะยึดเกาะกับอนุภาคไมโครพลาสติก ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่มีค่า ของแบคทีเรียโปรไบโอติกที่รู้จักกันดี ในคุณสมบัติ การต่อต้านเชื้อโรคและการกำจัดสารพิษ
งานวิจัยก่อนหน้านี้ ชี้ให้เห็นว่าอนุภาคพลาสติก ที่มีประจุบวก มีความเป็นพิษสูงกว่า และมีประสิทธิภาพในการดูดซึมเข้าสู่เซลล์ได้ดีกว่า. นอกจากนี้ ปฏิกิริยาไฮโดรโฟบิก (hydrophobic interaction) ยังเกี่ยวข้องกับการรวมกลุ่มของพลาสติกบนผิวของแบคทีเรีย Lactobacillus ซึ่งช่วยอำนวยความสะดวกในการรวมกลุ่ม และการกำจัดไมโครพลาสติกออกจากทางเดินอาหาร.
ผลลัพธ์ของการรวมกลุ่มนี้ คือ การสร้างอนุภาคที่มีขนาดใหญ่ขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ. .... ขนาดที่ใหญ่ขึ้นของอนุภาคแบคทีเรีย-ไมโครพลาสติกเหล่านี้ ถูกตั้งสมมติฐานว่า
"จะลดความสามารถในการเคลื่อนย้ายผ่านผนังลำไส้เข้าสู่กระแสเลือด และอวัยวะอื่นๆ ได้อย่างมีนัยสำคัญ" ซึ่งเป็นการลดการดูดซึมไมโครพลาสติกเข้าสู่ร่างกายโดยตรง
การที่โปรไบโอติก สามารถทำให้ ไมโครพลาสติก "รวมกลุ่ม" กัน จนมีขนาดใหญ่ขึ้น ถือเป็นกลไกที่สำคัญอย่างยิ่ง ในการลดการดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย เนื่องจากอนุภาคไมโครพลาสติก ที่มีขนาดเล็ก มีความสามารถในการเคลื่อนย้ายผ่านเยื่อบุลำไส้ เข้าสู่กระแสเลือดได้ง่ายกว่า การที่โปรไบโอติกสร้าง "ก้อน" ขนาดใหญ่ขึ้นมานั้น เป็นการ "เปลี่ยนแปลง" คุณสมบัติทางกายภาพของไมโครพลาสติก ทำให้ยากต่อการซึมผ่านผนังลำไส้
ดังนั้น
นี่ไม่ใช่แค่การ "จับ" แต่เป็นการ "เปลี่ยนสภาพ" เพื่อลดการเคลื่อนย้ายเข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิต ซึ่งเป็นกลไกที่ซับซ้อนและมีประสิทธิภาพในการป้องกันผลกระทบเชิงระบบ
การปรับปรุงการทำงานของลำไส้ (Modulation of Gut Function)
โปรไบโอติก ไม่เพียงแต่จับกับไมโครพลาสติก โดยตรงเท่านั้น แต่ยังอาจส่งผล ต่อการทำงานโดยรวมของลำไส้ด้วย ซึ่งช่วยเร่งการขับถ่าย ไมโครพลาสติก ออกจากร่างกาย และบรรเทาผลกระทบ ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพลำไส้
กลไกหนึ่ง คือ ผ่านการผลิตกรดไขมันสายสั้น (Short-Chain Fatty Acids, SCFAs) โดยเฉพาะบิวทิเรต (butyrate) ซึ่งเป็นผลผลิตจากการหมักใยอาหาร โดยแบคทีเรียในลำไส้ บิวทิเรตได้รับการพิสูจน์แล้วว่า สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของลำไส้ โดยการกระตุ้นเซลล์ประสาทในลำไส้ และกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนในลำไส้. มีการสังเกตพบระดับบิวทิเรตที่เพิ่มขึ้นในอุจจาระของหนูที่ได้รับโปรไบโอติก
**** Lacticaseibacillus paracasei DT66 และ Lactiplantibacillus plantarum DT88 ซึ่งบ่งชี้ว่าโปรไบโอติกเหล่านี้ อาจส่งผลต่อการเคลื่อนไหวของลำไส้ และเร่งการขับถ่ายไมโครพลาสติก
คอมบูชะ ( Kombucha ) เป็นเครื่องดื่มชาหมัก ที่ได้รับความนิยม ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นแหล่งของ โปรไบโอติกเท่านั้น แต่ยังอุดมไปด้วยสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพอื่นๆ ที่เกิดขึ้นจากกระบวนการหมัก
- คอมบูชะ : แหล่งของ โปรไบโอติก และสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ ...
ในระหว่างกระบวนการหมัก....
.
นอกเหนือจากโปรไบโอติก คอมบูชะ ยังประกอบด้วย กรดอินทรีย์หลายชนิด (เช่น กรดอะซิติก, กรดกลูคูโรนิก), วิตามินบี, สารต้านอนุมูลอิสระ (โดยเฉพาะโพลีฟีนอลจากชา), และเอนไซม์ต่างๆ ระดับสารต้านอนุมูลอิสระในคอมบูชะ อาจสูงกว่าในชาปกติ ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ
" .... แม้ว่างานวิจัยจะแสดงให้เห็นว่าคอมบูชะ มีโปรไบโอติกและสารประกอบที่เป็นประโยชน์มากมาย แต่การวิเคราะห์เชิงลึกยังแสดงถึงความหลากหลายอย่างมีนัยสำคัญ และความแปรปรวนอย่างกว้างขวางในองค์ประกอบทางจุลินทรีย์ และเคมีระหว่าง ผลิตภัณฑ์คอมบูชะ เชิงพาณิชย์ กับ คอมบูชะ แบบโฮมเมด ความแปรปรวนนี้ ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยต่างๆ เช่น ชาที่ใช้, หัวเชื้อเริ่มต้น, และเงื่อนไขการหมัก ซึ่งบ่งชี้ว่าประโยชน์ของคอมบูชะไม่ได้เป็นสิ่งเดียวกันในทุกผลิตภัณฑ์ ผู้บริโภคควรตระหนักถึงความไม่สอดคล้องกันนี้
คอมบูชะ กับประโยชน์ต่อสุขภาพลำไส้
คอมบูชะ มีแบคทีเรีย และยีสต์ ที่มีชีวิต สามารถช่วยเติมเต็มลำไส้ด้วยจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ ซึ่งช่วยฟื้นฟูสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ ที่อาจถูกรบกวนจากปัจจัยต่างๆ เช่น การใช้ยาปฏิชีวนะ , อาหารที่ไม่ดี หรือ ความเครียด
กรดอินทรีย์ และสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ผลิตขึ้นระหว่างกระบวนขั้นตอน การหมักในคอมบูชะ เป็นที่ทราบกันว่า ช่วยลดการอักเสบในลำไส้ ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่ง ที่ทำให้เกิดภาวะลำไส้แปรปรวน (IBS) และโรคลำไส้อักเสบ (IBD). สายพันธุ์แบคทีเรียบางชนิดที่พบในคอมบูชะ เช่น Lactobacillus และ Bifidobacterium มีส่วนช่วยในการลดการอักเสบ
นอกจากนี้ มีการรายงานว่า คอมบูชะ ช่วยบรรเทาปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะอาหาร และลำไส้ เช่น ท้องร่วงและท้องผูก
(นอกเหนือจากลำไส้)
นอกเหนือจากประโยชน์ต่อลำไส้แล้ว คอมบูชะ ยังมีคุณสมบัติส่งเสริมสุขภาพในด้านอื่นๆ ซึ่งเกิดจากสารประกอบทางชีวภาพที่หลากหลายที่ผลิตขึ้นระหว่างกระบวนการหมัก ... เช่น
- การส่งเสริมสุขภาพตับ : การศึกษาในสัตว์ ชี้ให้เห็นว่าคอมบูชะอาจช่วยลดผลกระทบจากความเสียหายของตับ โดยลดความเครียด จากปฏิกิริยาออกซิเดชั่น การอักเสบ และป้องกันการสะสมไขมันในตับ. นอกจากนี้ยังพบว่าช่วยเพิ่มแบคทีเรียโปรไบโอติกที่เป็นประโยชน์ เช่น Lactobacillus ในไมโครไบโอต้าในลำไส้ ซึ่งอาจช่วยบรรเทาภาวะไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากแอลกอฮอล์
- การจัดการระดับน้ำตาลในเลือด และการช่วยในการควบคุมน้ำหนัก ... คอมบูชะ ได้รับการศึกษาพบว่า สามารถช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด และเพิ่มความไวของอินซูลิน ซึ่งเป็นประโยชน์ในการจัดการโรคเบาหวานชนิดที่ 2 นอกจากนี้ ยังอาจช่วยลดความอยากอาหาร ปรับปรุงการย่อยอาหาร และช่วยกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย เนื่องจากมีเอนไซม์ และกรดที่ส่งเสริมการล้างพิษ. การศึกษาในสัตว์ยังแสดงให้เห็นว่า หนูที่ดื่มคอมบูชะ มีระดับไขมันในร่างกายที่ต่ำลงและน้ำหนักลดลง
- ส่งเสริมสุขภาพหัวใจ : การศึกษาในสัตว์ บ่งชี้ว่าคอมบูชะ อาจช่วยปรับปรุงระดับคอเลสเตอรอล โดยลดคอเลสเตอรอลรวม และคอเลสเตอรอล LDL ("ไม่ดี") ในขณะที่ เพิ่มคอเลสเตอรอล HDL ("ดี") และลดความเสี่ยงของภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง
- ผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันและสุขภาพจิต (แกนลำไส้-สมอง) : โปรไบโอติก ในคอมบูชะ สามารถช่วยควบคุมแกนลำไส้-สมอง ซึ่งเป็นเส้นทางการสื่อสารสองทางระหว่าง ระบบย่อยอาหาร และระบบประสาทส่วนกลาง. การสนับสนุนสุขภาพลำไส้ที่ดีขึ้นผ่านคอมบูชะ จึงอาจช่วยปรับปรุงอารมณ์และสุขภาพจิต รวมถึงอาการวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า
- ศักยภาพในการป้องกันมะเร็ง : คอมบูชะ มีสารต้านอนุมูลอิสระในระดับสูงกว่าชาทั่วไป ซึ่งเป็นประโยชน์ในการช่วยป้องกันมะเร็ง โดยการรักษาสมดุลของอนุมูลอิสระ การศึกษาบางชิ้น ยังชี้ให้เห็นถึงคุณสมบัติในการต้านมะเร็ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่บางชนิด
- บรรเทาอาการหอบหืด : คอมบูชะ ที่ทำจากชาดำ อาจเพิ่มระดับของธีโอฟิลลีน ซึ่งเป็นยาที่ใช้รักษาโรคหอบหืด นอกจากนี้ คาเฟอีนและเฮปาริน ในคอมบูชะ ยังเชื่อมโยงกับการบรรเทาอาการหอบหืด
- ปรับปรุงอาการปวดข้อ : กรดกลูคูโรนิกในคอมบูชะ สามารถเปลี่ยนเป็นมิวโคโพลีแซ็กคาไรด์ที่เป็นกรด เช่น กรดไฮยาลูรอนิก คอนดรอยตินซัลเฟต และกลูโคซามีน ซึ่งมีความสำคัญต่อสุขภาพข้อต่อและการป้องกันโรคข้ออักเสบ
รายการประโยชน์ที่ครอบคลุม นอกเหนือจากสุขภาพลำไส้ (ตับ, หัวใจ, ระดับน้ำตาลในเลือด, การควบคุมน้ำหนัก, สุขภาพจิต, มะเร็ง, หอบหืด, ข้อต่อ) ชี้ให้เห็นว่า คอมบูชะ ไม่ใช่แค่ระบบนำส่งโปรไบโอติกเท่านั้น แต่เป็นอาหารหมักที่ซับซ้อน ซึ่งมีผลเสริมฤทธิ์กัน
และนี่คือ ความหมายของ "สุขภาพแบบองค์รวม" กระบวนการหมักเอง สร้างโปรไฟล์ทางชีวเคมีที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งมีส่วนช่วยให้เกิดประโยชน์ที่หลากหลายเหล่านี้ ทำให้คอมบูชะ แตกต่างจากอาหารเสริม โปรไบโอติก ทั่วๆไป
ข้อควรพิจารณาในการบริโภคคอมบูชะ
แม้คอมบูชะ จะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็มีข้อควรพิจารณาบางประการ ในการบริโภค
ปริมาณและชนิด ของโปรไบโอติกในคอมบูชะ อาจแตกต่างกันไปอย่างมาก ขึ้นอยู่กับสูตรการผลิต และเงื่อนไขการหมัก คอมบูชะบางชนิดอาจมีน้ำตาลและแอลกอฮอล์ในปริมาณสูง (เกิดจากการใช้ระยะเวลาการมหมักที่สั้นเกินไป) ซึ่งควรระมัดระวัง โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ หรือผู้ป่วยเบาหวาน
เนื่องจากคอมบูชะ มีแบคทีเรียและยีสต์มีชีวิต จึงอาจมีความเสี่ยงต่อผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือสตรีมีครรภ์ นอกจากนี้ คอมบูชะที่ผลิตเอง ที่ไม่มีความชำนาญและขาดความเข้าใจในการทำ อาจมีความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนแบคทีเรีย หรือเชื้อรา ดังนั้น จึงแนะนำให้เลือกคอมบูชะ ที่มีปริมาณน้ำตาลและแอลกอฮอล์ต่ำ และควรบริโภคอาหารอื่นๆ ที่อุดมด้วยโปรไบโอติกหลากหลายชนิด เช่น มิโซะ คีเฟอร์ โยเกิร์ต หรือกิมจิ ควบคู่ไปกับการรับประทานอาหารที่มีพืชเป็นหลัก แทนที่จะพึ่งพาคอมบูชะเพียงอย่างเดียว
สรุป
โปรไบโอติก ได้แสดงศักยภาพที่น่าสนใจ ในการลดการดูดซึมไมโครพลาสติกเข้าสู่ร่างกาย ผ่านกลไกหลัก คือ การรวมกลุ่มทางกายภาพ (co-aggregation) ซึ่งช่วยลดการเคลื่อนย้ายของไมโครพลาสติกผ่านผนังลำไส้ และเพิ่มการขับถ่ายออกจากร่างกาย
นอกจากนี้ โปรไบโอติก ยังช่วยบรรเทา ผลกระทบเชิงลบ ของไมโครพลาสติกต่อสุขภาพลำไส้ เช่น การลดการอักเสบ การเสริมสร้างเกราะป้องกันลำไส้ และการปรับปรุงการทำงานของลำไส้โดยรวม
สำหรับคอมบูชะ ซึ่งเป็นเครื่องดื่มหมักโบราณ ถือเป็นแหล่งของ โปรไบโอติก และสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพอื่นๆ ที่เกิดขึ้นจากการหมัก ซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพลำไส้ และระบบอื่นๆ ของร่างกายอย่างหลากหลาย เช่น สุขภาพตับ หัวใจ การจัดการน้ำตาลในเลือด และสุขภาพจิต
** แม้ผลการศึกษาในหลอดทดลอง และสัตว์ จะน่าสนใจ แต่จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม โดยเฉพาะการศึกษาในมนุษย์ เพื่อยืนยันประสิทธิภาพในระยะยาว กลไกเฉพาะของสายพันธุ์ และการประยุกต์ใช้ในสถานการณ์จริง สำหรับการลดการดูดซึมไมโครพลาสติก
ข้อมูลที่อ้างอิง
- Microplastics and probiotics: Mechanisms of interaction and their ... http://www.aimspress.com/article/doi/10.3934/microbiol.2025018?viewType=HTML
- Microplastics and probiotics: Mechanisms of interaction and their consequences for health, https://www.aimspress.com/article/doi/10.3934/microbiol.2025018
- Microplastics and human health: unveiling the gut microbiome disruption and chronic disease risks - Frontiers, https://www.frontiersin.org/journals/cellular-and-infection-microbiology/articles/10.3389/fcimb.2024.1492759/full
- Can Probiotics Help Detox Microplastics from the Gut? - CentreSpring MD, https://centrespringmd.com/microplastics-detox-could-this-probiotic-help-absorb-remove-ingested-microplastics/
- The Impact of Microplastic Ingestion on Gut Microbiota and Digestive Health, https://yaleglobalhealthreview.com/2025/05/18/the-impact-of-microplastic-ingestion-on-gut-microbiota-and-digestive-health/
- Microplastics and gut health: can probiotics help? https://www.healthspan.co.uk/advice/body/microplastics-and-gut-health-can-probiotics-help/
- Novel probiotics adsorbing and excreting microplastics in vivo show https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11757873/
- Novel probiotics adsorbing and excreting microplastics in Frontiers, https://www.frontiersin.org/journals/microbiology/articles/10.3389/fmicb.2024.1522794/full
- Microbial and Chemical Profiles of Commercial Kombucha Products ..., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8838605/
- What are the benefits of drinking kombucha? - MD Anderson Cancer Center, https://www.mdanderson.org/cancerwise/what-are-the-benefits-of-drinking-kombucha.h00-159542901.html
- 7 Impressive Facts About The Benefits of Kombucha Ingredients, https://www.brewdrkombucha.com/blog/7-impressive-facts-about-the-benefits-of-kombucha-ingredients
- Kombucha Probiotics | Discover the Health Benefits of Probiotic ..., https://culturesforhealth.com/blogs/learn/kombucha-probiotics-does-kombucha-have-probiotics
- pmc.ncbi.nlm.nih.gov, เข้าถึงเมื่อ มิถุนายน 24, 2025 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8838605/#:~:text=Most%20kombucha%20products%20are%20dominated,%2C%20Gluconobacter%2C%20and%20Komagataeibacter%20species.
- Kombucha: What is it, and what are its health benefits? | University Health Center | Nebraska,https://health.unl.edu/kombucha-what-it-and-what-are-its-health-benefits/
- Scoby Do it เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชาหมักคอมบูชะ & ไซเดอร์ โฮมเมด ❤ https://www.scobydoit.com/
