ศัลยแพทย์ เป็นแขนงวิชาที่มีโอกาสได้เห็น “พยาธิสภาพ” ในร่างกายของผู้ป่วยจริง ในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ ซึ่งต้องใช้ “มือ” ใช้ “วิธีทำ” (Procedure) และการทำงานเป็นทีม
ศัลยแพทย์ เป็นแขนงวิชาที่มีโอกาสได้เห็น “พยาธิสภาพ” ในร่างกายของผู้ป่วยจริง ในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ ซึ่งต้องใช้ “มือ” ใช้ “วิธีทำ” (Procedure) และการทำงานเป็นทีม
ใครจะทราบว่า เบื้องหลังความสำเร็จของศัลยแพทย์ในการผ่าตัดหัตถการแต่ละครั้งนั้น กว่าจะลงมือปฏิบัติงานได้นั้น ต้องมีการเตรียมตัวด้วยขั้นตอนต่าง ๆ มากมาย เพราะหัวใจหลักที่สำคัญ ห้ามละเลย และต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัดของการทำผ่าตัดหัตถการประการหนึ่ง คือ “ความสะอาด การป้องกันและกำจัดเชื้อโรค” หรือที่เรียกว่า “Sterilezation” นั่นเอง ดังที่ ศ.คลินิก เกียรติคุณ นพ.นุกูล ปริญญานุสรณ์ ศัลยแพทย์อาวุโส โรงพยาบาลศิริราชได้กล่าวไว้ว่า
“...ศัลยแพทย์ต้องซื่อสัตย์ต่อความสะอาด การผ่าตัดนั้น ให้สำเร็จได้ผลดีประการใด หากคนไข้เกิดติดเชื้อแล้วล่ะก็ ...ถือว่าการผ่าตัดครั้งนั้นล้มเหลว เป็นความหายนะของการผ่าตัดเลยทีเดียว...”
สิ่งนี้จึงเป็นสิ่งที่ศัลยแพทย์ทุกคนทั่วโลกต้องยึดมั่นอยู่ในจิตใจเสมอ
ณ พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน บริเวณทางเชื่อมชั้น 2 หน้าประตูทางเข้า พิพิธภัณฑ์ศัลยศาสตร์ศิริราช มีอ่างล้างมือเซรามิค รุ่นคลาสสิค ที่เคยผ่านการใช้งานจริง ตั้งวางบนพื้นเซรามิคสีเขียวนุ่มนวล ราวกับเป็นเฟอร์นิเจอร์ตกแต่ง เป็นภาพที่สอดคล้องเข้ากันอย่างลงตัว แม้จะดูโบราณ แต่งานซ่อมบำรุง โรงพยาบาลศิริราช ได้เปลี่ยนแปลงโฉม เพื่อให้เข้ากับการจัดแสดงโซนผ่าตัดด้านในของพิพิธภัณฑ์ฯ โดยเก็บขั้นตอนการทำความสะอาดแบบเดิมไว้ เช่น การติดตั้งกล่องทรงสูงทางขวามือของอ่างล้างมือ สำหรับใส่แปรงเพื่อใช้ฟอกมือ ในสมัยก่อน ศัลยแพทย์จะใช้ข้อศอกกดแทนมือ เพื่อให้แปรงหล่นลงมา หลังจากนั้นจะนำแปรงมาฟอกมือให้สะอาดก่อนการทำผ่าตัด ปัจจุบันมีการยกเลิกการล้างมือแบบเดิมแล้ว อ่างล้างมือรุ่นคลาสสิคนี้จึงหาชมได้ยาก
อีกอย่างที่นับเป็นความพิเศษสุด ๆ คือ การแปลงโฉมให้เข้ากับยุคปัจจุบันได้อย่างลงตัว โดยเปลี่ยนจากอ่างล้างมือด้วยน้ำธรรมดา เป็นอ่างล้างมือยุค New Normal ที่ทำความสะอาดมือด้วยเจลแอลกอฮอล์ หลักการทำงาน คือ ใช้เท้าเหยียบที่แท่นเหยียบเพื่อลดการสัมผัส เจลแอลกอฮอล์ที่ซ่อนอยู่ ก็จะไหลออกมาตามท่อส่ง เพื่อให้ผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ฯ ได้ทำความสะอาดมือก่อนเข้าชมด้านใน ดุจดังศัลยแพทย์ ที่ต้องทำความสะอาดมือของตนเอง ก่อนการทำผ่าตัดหัตถการให้คนไข้ทุกครั้ง สอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบัน ที่มีการระบาดของเชื้อโควิด-19 ทุกคนจึงควรหมั่นล้างมือเป็นประจำ สม่ำเสมอ เพื่อลดการแพร่ระบาดของเชื้อโรค จึงมั่นใจได้ว่า สามารถเที่ยวสนุก ได้ความรู้ และปลอดภัย ห่างไกลโควิด ที่นี่!
พิพิธภัณฑ์ศัลยศาสตร์ศิริราช เปิดให้เข้าชมทุกวันจันทร์, พุธ-อาทิตย์ เวลา 10.00-16.30 น. สนใจติดต่อสอบถามเพิ่มเติมก่อนเข้าชม แล้วอย่าลืมล้างมือก่อนเข้าชม
อ้างอิง
- Siriraj Museum - พิพิธภัณฑ์ศิริราช : https://www.facebook.com/siriraj.museum/
- -สัมภาษณ์ ศ.คลินิก เกียรติคุณ นพ.นุกูล ปริญญานุสรณ์ ศัลยแพทย์ผ่าตัดอาวุโส โรงพยาบาลศิริราช
- -หนังสือ การพยาบาลทางแผนกศัลยกรรม โดยนางเจียมทองประเสริฐ
