๑ในพัสตราภรณ์ที่ถูกเลือกใช้เป็นเครื่องแต่งกายโขนพระราชทาน เป็นรูปแบบการทอผ้ายกในราชสำนักของเมืองนครศรีธรรมราชในอดีต สมเด็จพระพันปีหลวง
ผ้ายกเมืองนคร
: ๑ในพัสตราภรณ์ที่ถูกเลือกใช้เป็นเครื่องแต่งกายโขนพระราชทาน
เป็นรูปแบบการทอผ้ายกในราชสำนักของเมืองนครศรีธรรมราชในอดีต
สมเด็จพระพันปีหลวง ทรงมีพระราชเสาวนีย์ให้รื้อฟื้อการทอแบบโบราณขึ้นมา
และโปรดเกล้าฯให้ทอเป็นเครื่องแต่งกายโขนพระราชทานที่มีความงดงาม
ละเอียดและวิจิตร
งานทอที่ละเอียดเช่นนี้ เป็นฝีมือของ ชาวบ้านจากศูนย์ศิลปาชีพเนินธัมมัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ผ้ายกเมืองนคร เป็นผ้าไหมที่ทอด้วยการยกลายและมีความเป็นมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ใช้เส้นไหมทอง /เงิน เส้นเล็กสร้างลวดลายบนเนื้อผ้าไหมที่ละเอียดอีกขั้นตอน นับเป็นการทอที่ยากและต้องใช้ฝีมือเป็นอย่างมาก
ผ้ายกเมืองนคร เป็นชื่อเฉพาะ หมายถึง ผ้าทอพื้นเมืองของจังหวัดนครศรีธรรมราช ทอยกเพิ่มลวดลายด้วยเส้นพุ่งพิเศษ ทำให้เกิดลายนูนบนผืนผ้า เป็นผ้าที่ได้รับการยกย่องมาแต่โบราณว่า สวยงามแบบอย่างผ้าชั้นดี เป็นงานศิลปะหัตกรรมที่ทรงคุณค่าของเมืองคอน ซึ่งเป็นเมืองท่าการค้าที่สำคัญ จึงเกิดการเผยแพร่ถ่ายทอดทางศิลปวัฒนธรรมของการทอผ้าพื้นบ้าน การทอผ้ายกดอกที่มีลวดลายสีสันวิจิตรงดงาม เริ่มทำในสมัยอยุธยาตอนปลาย ได้แบบอย่างการทอผ้ามาจากแขกเมืองไทรบุรี
สันนิษฐานกันว่ามีการทอผ้าลวดลายสีสันแบบ “ผ้ายกเมืองนคร” กันมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายหรือรัตนโกสินทร์ตอนต้น การทอผ้ายกเมืองนคร น่าจะรับเอาวิธีการทอยกดอกของชาวมาลายูผสมผสานกับความรู้เดิม เริ่มมีการนำทองทอตั้งแต่สมัย รัชกาลที่ 2 - รัชกาลที่ 5 เพราะเศรษฐกิจดี ส่งผลให้ผ้ายกเมืองนครเป็นที่ต้องการของราชสำนัก
ปี พ.ศ.2536 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงเสด็จเยี่ยมราษฎร ตำบลแม่เจ้าอยู่หัว อำเภอเชียรใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช ชาวบ้านซึ่งค่อนข้างยากจน ทำอาชีพเกษตรกรรม เมื่อประสบกับปัญหาน้ำท่วม และดินเปรี้ยว ส่งผลให้ทำเกษตรได้ไม่ดีนัก สมเด็จพระนางเจ้าฯ จึงทรงพระราชทานงานหัตถกรรมเพื่อเป็นอาชีพเสริม เช่น งานทอผ้าฝ้าย ฟื้นฟูงานหัตถกรรม
ปี พ.ศ.2547 สมเด็จพระนางเจ้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผู้เชี่ยวชาญการทอผ้ายกไปฝึกสอนศิลปาชีพบ้านเนินธัมมัง จนทอผ้ายกได้สำเร็จ พัฒนาฝีมือการทอผ้ายกเมืองนครได้อย่างสวยงาม สมาชิกสามารถทอผ้ายกตามแบบราชสำนักที่ได้รับการฟื้นฟู ถูกต้องตามองค์ประกอบของผ้าโบราณซึ่งนำมาใช้ในพระราชพิธีสำคัญๆ ในราชสำนัก
อ่านข้อมูลเพิ่มเติม
ผ้ายกเมืองนคร
ตามรอยผ้ายกเมืองนคร มรดกลํ้าค่าคู่แผ่นดินสยาม
